مقایسه میانگین ها در SPSS

پس انجام تجزیه واریانس و بررسی این که آیا بین گروهها یا تیمارهای مورد بررسی اختلاف معنی دار وجود دارد یا خیر، نوبت به این می رسد که مشخص کنیم کدام گروه از نظر یک صفت از بقیه بالاتر و کدام پایین تر است. این کار با استفاده از آزمون های مقایسه میانگین انجام می شود. این آزمون ها  در SPSS در قسمت Post Hoc قرار دارند که از مسیر Analyze, Compare means, One way ANOVA (هنگام وجود یک فاکتور تاثیرگذار)یا مسیر Analyze, General linear model (هنگام وجود بیش از یک فاکتور تاثیرگذار)قابل دسترس است. مهمترین آنها آزمون دانکن (Duncan)و آزمون دانت (Dunnet)هستند.

آزمون دانکن حتی در صورت معنی دار نشدن اختلافات گروهها در آزمون تجزیه واریانس نیز قابل استفاده است و یک دسته بندی بین گروهها (تیمارها)انجام می دهد. اما آزمون دانت تنها زمانی استفاده می شود که یک شاهد (تیماری که کار خاصی روی آن انجام نشده)در آزمایش وجود دارد و حتما باید اختلاف گروهها معنی دار شده باشد. آزمون دانکن گروهها یا تیمارها را در یک یا چند ستون مرتب می کند. بزرگترین میانگین ها همواره در سمت راست قرار دارند. گروهایی که میانگین آنها در یک ستون قرار دارد اختلافی با هم ندارند. اما اگر میانگین های آنها در ستون های مختلف قرار گرفتند نشان دهنده معنی دار بودن اختلاف آنها است. از همین نحوه قرارگیری برای گذاشتن برچسب معنی داری روی میانگین ها استفاده می شود. اما آزمون دانت تمامی گروهها را یک به یک با شاهد مقایسه می کند و دسته بندی انجام نمی دهد. در اغلب موارد استفاده از هر دو آزمون لازم یا مفید خواهد بود.

برای اطلاعات بیشتر مراجعه کنید به:

کیانی، بهمن. 1393. کاربرد روشهای پیشرفته آماری در منابع طبیعی، انتشارات دانشگاه یزد، 522 صفحه.